Cách sống cũng có thể thay đổi hệ gene, loài người không phải là sinh vật đặc biệt… là những phát hiện khoa học gây bất ngờ cho nhiều người.
Nếu bạn cho rằng chết vì cô đơn chỉ là chuyện của người lớn tuổi hay gene di truyền là cố định thì những phát hiện khoa học dưới đây sẽ cho bạn thấy sự thật bất ngờ.
1. Cách sống có thể thay đổi hệ thống gene của bạn
Mỗi chúng ta đều thừa hưởng một tập hợp gene đặc thù nhưng kết quả của việc thừa kế đó thường không cố định. Môi trường sống, chế độ ăn uống và hoàn cảnh xung quanh chúng ta cũng có thể làm cho hệ thống gene thay đổi.
Những khảo cứu về dịch học ở ngôi làng nhỏ Overkalix tại Thụy Điển cho thấy một tình huống khá thú vị. Đây là ngôi làng ở gần Bắc Cực, phần lớn mọi người sống phụ thuộc vào tự nhiên nên năm thì thật đói, năm thì dư thừa tùy theo mùa màng khá hay không. Tuy nhiên, điểm đặc biệt ở làng này là hồ sơ sinh đẻ, gia phả, lý do chết của mọi người, mùa màng mỗi năm được ghi chép rõ qua nhiều thế kỷ.
Nghiên cứu những hồ sơ trên và so sánh với những năm gặp cơn đói kém, các chuyên gia nhận thấy, nếu một người đàn ông gặp phải nạn đói lúc ông dưới 10 tuổi (trước tuổi dậy thì – lúc tinh trùng bắt đầu thành hình) thì cháu nội trai của ông ta sẽ có hy vọng mạnh khỏe và sống lâu hơn nhiều so với người bình thường.
Còn nếu người đàn ông ăn uống dư thừa (năm được mùa) trong lứa tuổi đó, cháu nội trai của ông ta sẽ có cơ nguy bị bệnh tiểu đường gấp 4 lần so với người bình thường.
Đối với người phụ nữ thì khác; nếu khi người đó còn trong bụng mẹ (là lúc trứng của bào thai nữ được tạo nên), làng bị đói kém thì mấy chục năm sau đó, mặc dù chính họ không bị đói kém, cháu nội gái của người đàn bà đó sẽ có cơ nguy chết sớm hơn so với người bình thường.
Trong những trường hợp trên, nạn đói tuy không thay đổi các gene nhưng lại để một dấu vết trên hai thế hệ về sau. Đây được gọi là hiệu ứng xuyên thế hệ do tác động trên hệ gene epigenome.
Bởi vậy có thể thấy, những gì chúng ta ăn, hay độ tuổi bắt đầu hút thuốc, lượng ô nhiễm trong khu phố của bạn – những yếu tố này đều liên quan đến những thay đổi ngoại di truyền có thể được truyền qua nhiều thế hệ. Trang bị cái nhìn mới và sâu sắc về vấn đề này, chúng ta có thể kiểm soát nhiều hơn về sức khỏe của chính chúng ta và cả thế hệ tương lai.
2. Tâm trí có thể ảnh hưởng đến cơ thể
Một nghiên cứu tiến hành tại Mỹ năm 2010 đã liệt kê những nguy hiểm của sự cô đơn. Nếu bạn có kết nối xã hội “đầy đủ”, bạn có 50% khả năng sống lâu dài hơn so với những người cô đơn.
Nói cách khác, hiệu quả của việc có những người bạn tốt là tương tự như bỏ thuốc lá hoặc cắt giảm đáng kể lượng của rượu. Một nghiên cứu năm 2012 về 2.000 công dân Mỹ tuổi từ 50 trở lên cho thấy, sự cô đơn kinh niên dẫn đến nguy cơ tử vong gần như gấp đôi.
Không những thế, ở người lớn tuổi có tình trạng sức khỏe không tốt, chỉ cần họ có mong muốn sống mãnh liệt, họ thực sự có thể sống lâu hơn. Trạng thái tâm trí của chúng ta có thể cảm nhận được hiệu ứng trên cơ thể chúng ta, có nghĩa là chúng ta cuối cùng đã học được cách bảo vệ bản thân tốt hơn khi phải chịu sự tàn phá tệ hại nhất của bệnh.
Hasse Karlsson – giáo sư tâm thần học tại ĐH Helsinki sau khi quan sát 20 nghiên cứu về thay đổi não tạo ra bởi tâm lý trị liệu đã đưa ra kết luận, có thể sử dụng các biện pháp tâm lý trị liệu để tác động lên một vài mạch não cụ thể. Điều đó có nghĩa, chúng ta có thể sử dụng các kinh nghiệm chủ quan để thay đổi cấu trúc vật lý của não bộ.
3. Loài người không phải là một loài sinh vật đặc biệt
Chúng ta thường cho rằng, loài người là đỉnh cao của tạo hóa nhưng dường như sự thật không phải như vậy. Trong rất nhiều trường hợp, quạ và tinh tinh có thể sử dụng công cụ như, thậm chí tốt hơn so với con người.
Nếu như văn hóa luôn là niềm tự hào của con người, là thứ ta nhận định động vật không có thì có lẽ bạn đã nhầm. Tinh tinh ở công viên Gombe, cá voi ở Canada… đều có hoạt động văn hóa riêng trong cách thức chúng liên kết với nhau để hát hay săn bắt.
Không những thế, động vật còn cho thấy tính cách và đạo đức: những chú voi có thể rất cảm thông chia sẻ nhưng cũng có thể rất lạnh lùng, vô tình. Chuột là loài động vật yêu sự công bằng, nhện dũng cảm, sóc có thể hướng ngoại hay nhút nhát và hóa ra gián cũng có tình cảm.
Tại thời điểm hiện tại, các nhà nghiên cứu mới chỉ tìm ra một số gene độc đáo của con người. Trong số đó có khoảng 20 – 20.000 gene là độc quyền của con người.
Bên cạnh đó, ngôn ngữ – đặc điểm nổi bật tách biệt loài người với các loài khác thực chất là một điều khá châm biếm của quá trình tiến hóa. Mặc dù thế giới động vật không có thứ mà chúng ta coi là ngôn ngữ nhưng những cử chỉ của đười ươi rất gần với ngôn ngữ.
Chúng ta có tổ chức sắp xếp cơ thể hơi khác so với các loài còn lại, điều này giúp chúng ta nói được. Nhưng điều này không có nghĩa, đây là một đặc điểm riêng, khác biệt cơ bản của ta với chúng.
