Nghiên cứu mới của các khoa học tại Hội bảo vệ Thiên nhiên và môi trường Việt Nam đã tìm thấy cỏ hương bài có đặc tính giữ nước hiệu quả, thích hợp để làm hàng rào chống xói mòn tại hồ Ba Bể – vốn đang bị thu hẹp nghiêm trọng.
Hồ Ba Bể là một trong 20 hồ nước lớn nhất thế giới, còn được coi là “viên ngọc xanh” của nhân loại. Tuy vậy, lòng hồ đang bị thu hẹp dần do dân cư sinh sống ngày càng nhiều trong vùng lõi, đồng thời phù sa bồi đắp làm độ sâu lòng hồ giảm dần. Theo tính toán của Viện Khoa học Thuỷ lợi, mỗi năm có 70 vạn tấn phù sa được bồi đắp vào lòng hồ. Với xu hướng này, trong vòng 70 năm tới, hồ Ba Bể thơ mộng sẽ trở thành một bãi cát vô hồn.
Ông Nguyễn Công Tuỵ, thành viên Hội bảo vệ Thiên nhiên và môi trường Việt Nam, cho biết có nhiều loại cỏ, cây đã được thử nghiệm qua nhiều năm làm hàng rào chống xói mòn, nhưng đến nay chỉ có cỏ hương bài chịu được thử thách của thời gian.
Cỏ hương bài có tên khoa học Vetiver Zizanioides. Trung Quốc thường gọi là cỏ Xiang-geng-chao. Ấn Độ gọi là cỏ Bala. Cỏ Vetiver dễ trồng, dễ sống, chịu hạn tốt, ít bị sâu bệnh, có thân thẳng đứng cao 0,5-1,5m. Nó vừa ưa khô vừa ưa nước, trồng được ở bất kỳ loại đất nào, không kể độ mầu mỡ. Cỏ được nhân giống bằng cụm rễ, cành giấm. Cây mọc thành khóm lớn.
Vetiver là loại cây lưu niên, chỉ cần chăm sóc tối thiểu là nhanh chóng hình thành hàng rào dày đặc chịu hạn hán và ngập lụt tốt. Nó không tạo ra thân bò, thân rễ nên không trở thành cỏ dại. Lá sắc, rễ thơm của cây còn đẩy lùi các loài gặm nhấm, rắn và các loài phá hoại khác.
Hàng rào Vetiver có tác động đệm rất tốt, chống được xói mòn nếu đặt theo đường đồng mức với khoảng cách nhất định trên sườn đồi. Phần lớn rễ cỏ Vetiver mọc thẳng xuống ít nhất 3 m, không hại đáng kể tới cây trồng, vừa làm giảm lượng nước chảy đi và tăng nguồn nước ngầm.
Ngoài việc là một hàng rào bảo vệ hồ hiệu quả, cỏ Vetiver còn giúp bảo vệ các công trình đập, kênh, đường bộ, sông hồ thuỷ điện không bị bồi lấp, chống lũ lụt, hạn chế dòng chảy mất mùa trên diện rộng.
Ngoài ra, lá cỏ Vetiver làm thức ăn bổ dưỡng cho gia súc. Rễ cỏ làm hương liệu sản xuất hương bài phục vụ ngày lễ tết, cũng có thể dùng để lót ổ cho gia súc vì nó thấm nước giải và giữ nước khô lâu hơn. Ở những vùng duyên hải có gió mạnh, hàng rào cỏ Vetiver làm hàng cây chắn gió tốt để bảo vệ cây ăn quả, cây lấy gỗ còn nhỏ, cùng với cây dứa sợi làm băng cản lửa xanh và chống xói mòn đất, giữ nước cho đất. Vetiver cũng được dùng như rơm rạ để lợp mái nhà và che chuồng trại. Cỏ này đan thành rổ rá còn cọng lá, cuống hoa làm chổi quét nhà rất tốt.
Năm 2001, Bộ trưởng Bộ NN&PTNT đã ký quyết định công nhận ứng dụng trên diện rộng cỏ Vetiver để bảo vệ đất dốc.
Liên hệ: Nguyễn Công Tuỵ, 48 ngõ 42 phố Lạc Trung (tổ 14C phường Thanh Lương), quận Hai Bà Trưng, Hà Nội. ĐT: 04 – 9872752.
Anh Thi
Theo VnExpress
