Những con cá mập chanh (lemon shark) “hành trình” về nơi chúng đã sinh ra để sinh sản.
Nghiên cứu được tiến hành ở Bimini, Bahamas kéo dài gần hai thập kỷ cho thấy, cá mập chanh cái được sinh ra tại đây đã quay trở lại sau 15 năm để cho ra đời thế hệ tiếp theo, lần đầu tiên khẳng định hành vi này trong loài cá mập.
Nghiên cứu đã bắt đầu vào năm 1995, các nhà nghiên cứu đã bắt, gắn thẻ và sau đó thả ra hơn 2.000 con cá mập con trong hơn 19 năm.
Nghiên cứu này được công bố trực tuyến trên tạp chí Molecular Ecology ngày 5/12/2013, với tựa đề bài báo là “Hai thập kỷ tiểu sử di truyền cho thấy bằng chứng đầu tiên về hành vi hồi hương (natal philophatry) và lòng chung thủy lâu dài đối với nơi sinh sản ở loài cá mập”, nghiên cứu là một nỗ lực hợp tác của các nhà khoa học từ bảo tàng The Field Museum, Tổ chức Bimini Biological Field Station Foundation, Trường đại học Miami và đại học Stony Brook (SBU).
Các kết quả nghiên cứu cho thấy, các nỗ lực của địa phương và của quốc tế có thể tạo ra một sự khác biệt lớn trong cuộc đấu tranh nhằm phục hồi quần thể cá mập khu vực duyên hải của thế giới. Cá mập đã bị đánh bắt quá mức để cung cấp vây cho các nhà hàng châu Á và các phòng tiệc. Vây cá mập là một thành phần chính trong một món súp của các nhà hàng này và được đánh giá có ý nghĩa văn hóa đáng kể, nhưng lại không có giá trị dinh dưỡng.
“Chúng tôi đã sử dụng dấu ấn DNA của các cá thể cá mập để xây dựng một cây gia đình lớn”, tiến sĩ Kevin Feldheim giải thích, Kevin Feldheim là một nhà quản lý tại phòng thí nghiệm tại bảo tàng The Field Museum và tác giả chính của nghiên cứu.
“Chúng tôi nhận thấy những con cá mập con đã bị bắt giữ từ giữa những năm 1990 đã rời bỏ sự an toàn của các đảo khi chúng 5 hoặc 8 tuổi. Tuy nhiên, mặc dù rời đi và ghé thăm nhiều đảo khác trong hành trình của chúng, những con cá mập này vẫn “nhớ” nơi chúng đã được sinh ra sau hàng chục năm sống lưu động, và có thể tìm lại hòn đảo đó khi chúng mang thai và sẵn sàng để sinh nở”, tiến sĩ Feldheim bổ sung thêm.
Nhiều nhà nghiên cứu đã suy đoán rằng cá mập cái có khả năng trở về nơi chúng đã sinh ra để sinh nở, nhưng rất khó để có thể theo dõi cá mập từ khi chúng sinh ra cho tới khi chúng trưởng thành, do vậy điều này vẫn chưa được chứng minh. Hàng trăm tình nguyện viên là sinh viên đã tới Bahamas để giúp đỡ cho nỗ lực nghiên cứu liên tục kéo dài 19 năm, cuối cùng cũng chứng minh được suy đoán trên là đúng.
“Các phá ở Bimini gần giống như một hồ nước”, người sáng lập dự án, Tiến sĩ Samuel Gruber, chủ tịch và giám đốc của tổ chức Bimini Biological Field Station Foundation cho biết. “Tôi đã nhận thấy chúng ta đã có cơ hội để bắt giữ gần như mọi con cá mập sinh ra tại phá này mỗi năm, và điều này cho chúng ta một cơ hội đặc biệt để quan sát xem liệu những con cá mập cái có thực sự trở về đây để sinh nở hay không. Tuy nhiên chúng tôi đã mất gần hai mươi năm và rất nhiều giờ làm việc ngoài thực địa và trong phòng thí nghiệm, nhưng cuối cùng chúng tôi đã trả lời được câu hỏi tồn tại từ lâu này và nhiều người khác nữa với bài báo này”.
Cá mập sống lâu và mất nhiều năm để trưởng thành, đó là một lí do giải thích tại sao chúng rất dễ bị đánh bắt quá mức. Bằng chứng rằng cá mập sử dụng các khu vực giống nhau giữa các thế hệ để sinh sản đã nhấn mạnh, tầm quan trọng của việc bảo tồn môi trường, các vườn ươm cá mập trong tự nhiên tại địa phương và có thể dựa vào đó để thiết kế các khu bảo tồn biển ven bờ, nhằm bảo vệ các thế hệ cá mập tương lai. Sự thật là một số loài cá mập gắn kết chặt chẽ với một số vùng, trái ngược với những kẻ lang thang trong đại dương. Điều đó cũng cho thấy các cá nhân, các nhóm quốc gia láng giềng có thể tự hành động để bảo vệ cá mập.
Đồng tác giả của nghiên cứu, Tiến sĩ Demian Chapman, trợ lý giáo sư tại Trường Hàng hải và Khoa học Khí quyển và trợ lý giám đốc khoa học tại Viện Khoa học Bảo tồn biển tại SBU, cho biết ông đã bắt đầu 17 năm trước đây với tư cách là một nhà nghiên cứu tình nguyện tại Bimini với nhiệm vụ bắt cá mập để gắn thẻ lên chúng.
“Khi chúng tôi gắn thẻ những con cá mập con đầu tiên ở Bimini, lúc đó Bill Clinton đang là tổng thống Mỹ”, Chapman nói. “Khi cá mập bắt đầu trưởng thành và trở về sinh con, lúc này, Barack Obama là Tổng thống”. Nếu bạn nghĩ về tất cả những gì đã xảy ra trên thế giới trong giai đoạn đó, thì đó cũng là lượng thời gian cần để nhiều loài cá mập trưởng thành”.
Theo Phạm Thị Bích Thu (Sciencedaily)
