Tại sao con đực của các loài tiến hoá nhanh hơn bạn đời của chúng? Bí ẩn xuất phát từ điều này: Giống đực là những sinh vật đơn giản hơn.
Ở hầu hết các loài, con đực dường như luôn tạo được bộ cánh rực rỡ hơn, những điệu nhảy quyến rũ hơn và giọng hót du dương hơn trong những cuộc giành giật để có được bạn tình. Kết quả của cái gọi là chọn lọc sinh sản này tạo ra một con đực loè loẹt và một con cái mộc mạc. Có vẻ như tiến hoá đã được đẩy nhanh hơn ở giống đực so với giống cái.
Ý tưởng về điều này được nảy sinh từ thế kỷ 19, khi Charles Darwin quan sát những chiếc đuôi công đực oai vệ so với cái đuôi cụt lủn của công cái xám xịt. Tại sao và bằng cách nào các con đực làm được điều đó, vẫn là bí ẩn với các nhà khoa học.
Nghiên cứu mới đây trên ruồi giấm đã phát hiện thấy, ở con đực, số gene cản trở chúng đáp ứng nhanh chóng với áp lực bên ngoài ít hơn hẳn so với con cái. “Đó là vì các anh chàng đơn giản hơn“, trưởng nhóm nghiên cứu Marta Wayne, một nhà động vật học tại Đai học Gainesville ở Florida, Mỹ, nhận định.
“Cách thức di truyền ở giống đực liên quan đến cấu trúc gene đơn giản hơn, không có nhiều mối tương tác gene như với sự di truyền của giống cái”. Phát hiện cũng có thể lý giải tại sao bệnh tật lại thể hiện khác nhau ở phụ nữ và đàn ông.
|
|
Các nhà nghiên cứu phát hiện thấy con đực có thể đáp ứng nhanh hơn con cái trong việc chọn lọc sinh sản, tạo ra những bộ cánh sặc sỡ hơn. (Ảnh: LiveScience) |
Lời giải nằm ở trong gene
Trong thí nghiệm, người ta tìm hiểu những con ruồi giấm, có bộ gene y hệt nhau, ngoại trừ nhiễm sắc thể giới tính.
Ở ruồi giấm (cũng như con người) bộ gene được gói trong những cặp nhiễm sắc thể, trong đó có nhiễm sắc thể giới tính. Ở con cái, cặp nhiễm sắc thể giới tính là XX, trong khi ở con đực là XY. Trong khi số gene trên nhiễm sắc thể X là rất nhiều, thì ngược lại, chỉ có vài gene đi cùng với nhiễm sắc thể Y. Mỗi gene thường có hai phiên bản, gọi là alen. Trên ruồi giấm, các alen này tương tác với nhau và với các gene khác.
Vì con đực chỉ có 1 nhiễm sắc thể X, nên “những gì bạn thấy đúng là những gì bạn mong đợi“. Nếu một gene nào đó giúp anh chàng tăng khả năng giao phối, gene đó sẽ được chọn lọc để đi xa hơn, và ngược lại, nếu một gene không tốt, nó sẽ được đào thải chỉ sau vài thế hệ. Nhưng ở con cái, sự tương tác rắm rối giữa các gene trên hai nhiễm sắc thể X và giữa các alen trong mỗi X đó khiến cho việc lựa chọn và truyền lại các đặc điểm tốt là khó hơn nhiều.
“Việc chỉ có một X khiến cho các gene của con đực được lựa chọn một cách cởi mở hơn”.
Các nhà nghiên cứu lưu ý kết quả này không trực tiếp liên hệ với người được, vì “chức năng của X trên người khác với ở ruồi giấm”. Tuy nhiên, nó cũng giúp giải thích cho sự khác biệt giữa nhịp điệu và sự đáp ứng với bệnh tật của đàn ông và đàn bà.
Thuận An
Theo LiveScience, Vnexpress
