Hành tinh nhỏ bé Makemake không có bầu khí quyển, thế giới băng giá xa xôi này lần đầu tiên đã tiết lộ bí mật của nó.
Hành tinh nhỏ bé Makemake có kích cỡ bằng khoảng 2/3 sao Diêm Vương, và quay xung quanh mặt trời theo một quỹ đạo xa xôi nằm phía bên kia của hành tinh Pluto, nhưng gần mặt trời hơn so với hành tinh Eris, là hành tinh nhỏ bé nhất được biết đến trong hệ mặt trời. Những quan sát trước đây về hành tinh Makemake lạnh giá đã cho thấy nó giống như các hành tinh nhỏ tương tự nó, làm một số nhà thiên văn học hi vọng bầu khí quyển của nó, nếu có, sẽ giống như bầu khí quyển của Pluto. Tuy nhiên, nghiên cứu mới đây đã cho thấy, giống như Eris, Makemake không được bao quanh bởi một bầu khí quyển đáng kể.
Nhóm nghiên cứu, dẫn đầu bởi Jose Luis Ortiz (Instituto de Astrofisica de Andalucia, CSIC, Tây Ban Nha), kết hợp nhiều quan sát bằng cách sử dụng ba kính viễn vọng tại La Silla của ESO và các vị trí quan sát Paranal tại Chile – Kính thiên văn cực lớn (Very Large Telescope (VLT), Kính thiên văn công nghệ mới (NTT), và TRAPPIST (Transiting Planets and PlanetesImals Small Telescope) với các dữ liệu từ các kính viễn vọng nhỏ khác ở Nam Mỹ, để quan sát Makemake khi nó băng qua phía trước của một ngôi sao xa xôi.
“Khi Makemake đi qua trước ngôi sao và chặn nó lại, ngôi sao biến mất và xuất hiện trở lại rất đột ngột, hơn là mờ dần và sáng dần dần. Điều này có nghĩa là hành tinh nhỏ bé Makemake không có bầu khí quyển đáng kể”, ông Jose Luis Ortiz nói. Người ta đã nghĩ rằng Makemake đã có khả năng tốt để phát triển một bầu khí quyển, tuy nhiên thực tế hành tinh này lại không như vậy.
Hành tinh nhỏ Makemake
Makemake thiếu mặt trăng và khoảng cách xa xôi của nó so với chúng ta làm cho hành tinh này rất khó nghiên cứu, và những gì ít ỏi chúng ta biết về nó chỉ là gần đúng. Các quan sát mới của nhóm nghiên cứu đã cung cấp thêm nhiều chi tiết hơn về Makemake – xác định kích thước của nó chính xác hơn, biết được về bầu khí quyển của nó và lần đầu tiên ước tính độ dày của hành tinh này. Họ cũng đã cho phép các nhà thiên văn học đo lường lượng ánh sáng mặt trời phản chiếu bởi hành tinh này. Suất phản chiếu ánh sáng của Makemake vào khoảng 0,77 tương đương với suất phản chiếu ánh sáng của tuyết bẩn, cao hơn so với của Pluto nhưng thấp hơn so với của Eris.
Có thể quan sát Makemake chi tiết như vậy vì hành tinh này đi qua phía trước của một ngôi sao – một hiện tượng gọi là che khuất sao.
Những cơ hội hiếm hoi cho phép các nhà thiên văn học lần đầu tiên tìm hiểu nhiều về bầu khí quyển đôi khi mong manh và nhạy cảm quanh những hành tinh xa xôi nhưng quan trọng này, các thành viên của hệ mặt trời, và cung cấp thông tin rất chính xác về các tính chất của chúng.
Sự che khuất là đặc biệt hiếm thấy trong trường hợp của Makemake bởi vì nó di chuyển trong một khu vực bầu trời có tương đối ít sao. Dự báo chính xác và phát hiện những sự kiện hiếm hoi là cực kỳ khó khăn và quan sát thành công bởi một nhóm quan sát phối hợp, nằm rải rác tại nhiều địa điểm trên khắp Nam Mỹ, được xếp hạng là một thành tựu lớn.
”Pluto, Eris và Makemake là những hành tinh nằm trong số các hành tinh đóng băng có quỹ đạo cách xa mặt trời”. ông Jose Luis Ortiz cho biết. “Những quan sát mới của chúng tôi đã cải thiện rất nhiều kiến thức của chúng ta về hành tinh Makemake – chúng ta có thể sử dụng thông tin này khi chúng ta khám phá các đối tượng hấp dẫn khác nằm trong vùng không gian xa hơn”.
Makemake ban đầu được biết đến năm 2005 với tên gọi FY9. Nó đã được phát hiện ra một vài ngày sau Lễ Phục sinh tháng 3 năm 2005, và được gọi thân mật với cái tên Easterbunny (Thỏ phục sinh). Vào tháng 7 năm 2008, nó đã được đặt tên chính thức là Makemake. Makemake là người tạo ra loài người và là thần sinh sản trong những huyền thoại của người dân bản địa trên đảo Phục Sinh.
Tính đến nay, Makemake là một trong năm hành tinh nhỏ bé được công nhận bởi Hiệp hội Thiên văn quốc tế. Những hành tinh khác là Ceres, Pluto, Haumea và Eris.
Theo Phạm Thị Bích Thu (Sciencedaily)
