Ếch được biết là một trong những động vật lưỡng cư ồn ào nhất, nhưng một nghiên cứu mới đây còn cho thấy sự phát triển của tính trạng này là theo sau một tính trạng khác: màu sắc sặc sỡ.
Các nhà khoa học đã phát hiện thấy, màu sắc của một số loài ếch có độc cảnh báo rằng, chúng là một món mồi không hề ngon miệng cho những kẻ săn mồi, trước khi những con ếch phát triển các bài hát phức tạp của chúng. Kết quả là những tín hiệu cảnh báo ban đầu cho phép các loài ếch khác nhau đa dạng hóa tiếng kêu của chúng qua thời gian.
Các nhà động vật học tại trung tâm nghiên cứu về tiến hóa National Evolutionary Synthesis Center (NESCent), trường Đại học British Columbia và các nhà nghiên cứu thuộc các trường đại học khác đã thu thập một dữ liệu âm thanh bao gồm hơn 16.000 tiếng kêu của 172 loài thuộc họ ếch có độc Dendrobatidae. Kết quả của nghiên cứu đang được trình bày trực tuyến trên mạng và sẽ được xuất bản vào tháng 12 trên tạp chí Proceedings of the Royal Society B.
Nghiên cứu này bao gồm cả những con ếch có màu sắc sặc sỡ và những con ếch dựa vào ngụy trang để bảo vệ bản thân. Mỗi bản nhạc gọi bạn tình của lũ ếch đều được kiểm tra cường độ và độ dài, và các nhà nghiên cứu cũng xem xét yếu tố kích thước của ếch và khả năng bị phát hiện của chúng bởi kẻ săn mồi. Họ phát hiện thấy, nhờ màu sắc cảnh báo giúp bảo vệ ếch khỏi một số động vật săn mồi, chúng có thể hấp dẫn hơn với con cái với một giọng âm vực thấp, nhịp điệu và dễ phát hiện hơn so với những họ hàng có màu thân đậm hơn, trật tự hơn chúng.
Các loài ếch độc thường có màu sắc rất sặc sỡ
“Điều này cho phép con ếch có một kiểu kêu đặc biệt – một kiểu rất ồn ào”, tác giả chính của nghiên cứu Juan C. Santos, trước đây thuộc trung tâm NESCent và nay thuộc trường Đại học British Columbia cho biết. “Những kiểu ồn ào của tiếng gọi này, nói chung, là những gì mà những con ếch cái thực sự thích thú”.
Các nhà khoa học đã biết, những kẻ săn mồi sẽ tránh xa những con ếch có màu sắc rực rỡ vì tín hiệu cảnh báo thị giác này, nhưng Santos và các đồng nghiệp cũng đưa ra giả thuyết rằng, một số loài đã phát triển cả các tín hiệu cảnh báo bằng âm thanh.
Một hệ thống cảnh báo như vậy không phải là chưa từng có: Những con ngài hổ (tiger moth) phát ra tiếng kêu siêu âm để truyền đạt mùi vị khó chịu của chúng tới lũ dơi. Nếu không có một khả năng tương tự, ếch đối mặt với một tình thế tiến thoái lưỡng nan, đó là chúng có thể bị phát hiện bởi những kẻ săn mồi hoặc từ bỏ cơ hội tán tỉnh lũ ếch cái.
Ban đầu các nhà nghiên cứu dự đoán rằng các cảnh báo về âm thanh có trước màu sắc, nhưng các kết quả nghiên cứu lại cho thấy điều ngược lại. Sử dụng dữ liệu phân tử và các phân tích thống kê, họ đã có thể đưa ra một cây phả hệ và xác định đặc điểm nào xuất hiện trước. Những kết quả của họ cho thấy, các đặc điểm thị giác cảnh báo các con ếch là có độc và điều này đã mở đường cho tiếng gọi bạn tình to và phức tạp hơn.
Các loài dựa vào phương pháp ngụy trang để tự bảo vệ sẽ không bị hấp dẫn nhiều bởi những tiếng kêu ồn ào, trong khi những họ hàng của chúng được bảo vệ – bao gồm những con ếch không có độc mô phỏng vẻ ngoài của những đồng loại có độc – có thể kêu to và sắc thái đa dạng hơn. “Loại màu sắc của ếch có độc nằm trong cùng dải với những con ồn ào”, Santos nói. “Khi bạn đang bắt chước ai đó đã được bảo vệ, bạn có một chút tự do để tìm thấy các bạn tình tiềm năng”.
Những tiếng gọi bạn tình này tiêu tốn nhiều năng lượng, tuy nhiên lợi ích của việc thu hút được ếch cái mà không bị kẻ ăn thịt đe dọa làm cho nó trở thành một hành vi đáng thực hiện đối với lũ ếch đực. Những lý do con cái bị thu hút bởi những con đực ồn ào và làm thế nào chúng đánh giá các tiếng kêu khác nhau của ếch đực vẫn còn là điều bí ẩn. Santos giải thích rằng nếu những con cái thực sự kén cá chọn canh, nó sẽ thúc đẩy sự đa dạng của con đực bằng cách, thúc đẩy lũ ếch đực tạo ra các tiếng gọi phức tạp hơn nữa.
“Những con cái có được gì từ thông tin này? Có thể những con cái – bằng cách rất kiêu kỳ – gia tăng sự đa dạng của con đực”, Santos nói. Một cái ao với đa dạng các bạn tình tiềm năng giúp tăng khả năng thế hệ con cái của chúng sẽ có trình tự gene tốt hơn qua thời gian.
Theo Phạm Thị Bích Thu (Sciencedaily)
