Ốc đảo sa mạc này nổi tiếng là một trong những nơi nóng nhất trên thế giới, với nền nhiệt lên tới 55 độ C.
Ghadames là tên một thị trấn – ốc đảo thuộc vùng Tripolitania, phía Tây Nam Libya, giáp với biên giới của Algeria và Tunisia.
Theo những tài liệu cổ hiếm hoi còn sót lại, Ghadames là một trong những thị trấn cổ nhất trên sa mạc và được ví “hòn ngọc” của sa mạc Sahara. Tuy nhiên, Ghadames cũng nổi tiếng là một trong những “Hỏa Diệm Sơn” trên thế giới, với nhiệt độ lên tới 55 độ C.
Ghadames có nhiệt độ cao quanh năm. Nhiệt độ trung bình ở đây là 41 độ C và nhiệt độ đỉnh điểm đo được là 55 độ C. Từ tháng 5 tới tháng 9 là khoảng thời gian Ghadames nóng “rực rỡ” nhất trong năm.
Khí hậu ở Ghadames chịu ảnh hưởng mạnh mẽ của sa mạc phía Nam và một phần của biển Địa Trung Hải ở phía Bắc. Đặc trưng thời tiết ở đây là thứ gió nóng Ghibli thổi từ sa mạc và mang theo các cột tháp bụi, bão cát. Đây là một điều vô cùng kinh hoàng với những người dân sống ở Bắc Phi này.
Những người dân Ghadames thường nói đùa rằng khi có gió Ghibli, một chú lạc đà cái có thể có cái bụng… chửa mà không cần có sự “can thiệp” của con đực. Điều này muốn ám chỉ rằng, gió ở đây mạnh đến nỗi đã đem cát chu du cả vào những “chỗ kín đáo nhất”.
Ghadames là một thị trấn vô cùng đặc biệt. Nó được chia thành hai khu chính: Ghadames hiện đại và Ghadames cổ. Điều này là do trong những năm 1970, chính phủ Libya đã cho xây dựng một khu nhà mới bên cạnh khu nhà cũ của thị trấn với những điều kiện sinh hoạt và thiết bị hỗ trợ chống nóng hiện đại hơn.
Điều hòa nhiệt độ có thể là một giải pháp tốt cho việc chống nóng, nhưng nó lại không phải là “quạt Ba Tiêu” thần kỳ. Chiếc máy hiện đại này cũng có thể gây hại nghiêm trọng đến sức khỏe con người khi nhiệt độ trong nhà và ngoài trời cách nhau quá xa.
Thêm nữa, chẳng có điều hòa nhiệt độ nào “điều hòa” nổi cái thứ gió nóng rẫy Ghibli. Do đó, người dân ở đây cũng chỉ dám chống nóng bằng cách sử dụng điều hòa một lúc, sau đó lại tắt đi.
Vì vậy, cứ mỗi năm, khi đợt nóng khủng khiếp nhất trong năm lại tràn về, khoảng 20.000 người của thị trấn ốc đảo Ghadames lại “du lịch” về khu Ghadames cổ. Theo người dân Ghadames, đây được coi là nơi “trú ẩn” tuyệt vời khi phải chống chọi với cái nóng thiêu đốt của mùa hè.
Khu Ghadames cổ được xây dựng từ cách đây hàng trăm năm với thiết kế sáng tạo giúp xử lý nhiệt độ oi bức của mùa hè. Những ngôi nhà ở đây được làm từ gạch, bùn và lá cọ cùng bức tường dày, kiên cố giữ cho bên trong nhà mát mẻ.
Những vật liệu truyền thống từ thiên nhiên này được kết nối bằng cách xếp chồng lên nhau theo kiểu tổ ong. Không chỉ vậy, tất cả các ngôi nhà được thiết kế tối thiểu là hai tầng.
Tầng trệt dùng để dự trữ đồ, các tầng trên được sử dụng để sinh hoạt. Các mái nhà được liên kết với nhau tạo nên những lối đi mát mẻ bên dưới, cũng như lối đi trên mái để di chuyển từ nhà này qua nhà khác. Vì vậy, trông khu Ghadames cổ y như một mê cung ngầm ẩn dưới ánh mặt trời rực lửa.
Để tránh những tác động từ nhiệt độ nóng bên ngoài, các ngôi nhà còn được thiết kế với các phòng chính không có cửa sổ. Chúng được sơn trắng toàn bộ và sử dụng gương để tăng lượng ánh sáng trong phòng. Bếp cũng được đặt trên mái nhà để tránh nhiệt và khói.
Điều nguy hiểm nhất là nóng thường kéo theo khô hạn. Tại các vùng đất như ở Sahara, việc khan hiếm nước là điều dễ đoán được. Thật may sao, thị trấn Ghadames được cung cấp một nguồn nước khá dồi dào. Những người dân ở đây đã sử dụng 5 kênh đào để dự trữ và phân phối nước cho sinh hoạt và sản xuất.
Tất cả các hộ gia đình đều được tính toán thời gian cấp nước hợp lý để đảm bảo chia sẻ công bằng nguồn nước. Tại các gia đình nước còn được giữ trong các chậu đất để làm mát.
Ngoài ra, người dân Ghadames còn trồng rất nhiều cây cọ trong và quanh thị trấn để phủ bóng mát. Các trang trại trồng cây ăn quả cũng được khép kín hoàn toàn và gần sát nơi dân cư ở.
Ngày nay, Ghadames vẫn là một khu định cư truyền thống của 1.300 ngôi nhà và trang trại khép kín trên một tuyến đường thương mại quan trọng từ Trung Phi tới bờ biển Địa Trung Hải.
Cái nóng như thiêu như đốt nơi đây dường như đã dịu bớt đi bên dưới những mái nhà ở khu Ghadames cổ. Ốc đảo thanh bình này thực là chốn dừng chân lý tưởng cho những lữ khách mệt nhoài trên sa mạc.
