Giấy vệ sinh thật kỳ lạ. Mặc dù hầu như ngày nào chúng ta cùng dùng nó để bảo vệ một trong những phần nhạy cảm nhất của cơ thể, song chúng ta lại rất ít khi nghĩ về việc giấy vệ sinh đến từ đâu và được sản xuất như thế nào. Thêm một thực tế nữa có thể khiến bạn ngạc nhiên là giấy vệ sinh không được dùng phổ biến tại Mỹ cho đến đầu thế kỷ 20 và thậm chí còn muộn hơn ở nhiều nước.
Tại Mỹ, vào khoảng giữa thế kỷ 20, giấy vệ sinh có nhiều màu sắc khác nhau để “hợp gu” với cách trang trí phòng tắm. Thời kỳ hoàng kim của giấy vệ sinh nhiều màu là vào những năm 1970, và sau đó loại giấy màu sắc dần biến mất. Ngày nay, bạn hầu như không thể tìm ra nổi một cuộn giấy vệ sinh có màu sắc. Tại sao giấy vệ sinh lại luôn có màu trắng?
Có một số nguyên nhân, nhưng một trong những lý do cơ bản khiến giấy vệ sinh có màu trắng, cũng như hầu hết toilet có màu trắng, đó là màu trắng trông sạch sẽ, vệ sinh hơn so với loại giấy màu nâu. Nếu giấy vệ sinh có màu nâu, liệu bạn có muốn dùng? Hay câu hỏi hợp lý hơn là, bạn có thích giấy vệ sinh có màu trắng hơn không? Các nhà sản xuất giấy vệ sinh, như Kimberly-Clark, đã cùng nhau lên tiếng để định đoạt gam màu trắng cho các cuộn giấy vệ sinh. Có thể, họ đã thực hiện các nghiên cứu marketing chuyên sâu để rút ra kết luận, giấy vệ sinh phải có màu trắng.
Tất nhiên, còn có các yếu tố khác. Quá trình tẩy trắng giấy vệ sinh ngoài việc đem lại màu sắc còn giúp làm mềm giấy. Vì sao lại vậy? Bởi vì quá trình tẩy trắng có thể loại bỏ lignin, một chất polymer trong gỗ có chức năng như một chất keo để giữ các sợi lại với nhau và giúp cây cứng hơn. Tiến sỹ Hou-Min Chang của trường Đại học N.C. State ở Raleigh đã nói: “Không có lignin, cây chỉ có thể lớn cao khoảng 6 feet (1,8 mét)”.
Ngoài việc làm mềm giấy, loại bỏ lignin cũng giúp giấy dai hơn. Chẳng hạn nếu bạn nhìn thấy một tờ báo cũ, bạn có thể thấy rằng tờ báo bắt đầu ngả vàng, màu vàng ố này là do tờ báo có lignin.
Ngoài việc tẩy trắng, còn có nhiều lý do khác khiến giấy vệ sinh có màu trắng, từ việc giảm tác động tới môi trường do không phải dùng thuốc nhuộm màu, đến giảm kích ứng da và nhiều yếu tố sức khỏe khác, hay giúp giảm thời gian phân hủy giấy…
Tất nhiên, những điều như tác động môi trường hay rủi ro với sức khoẻ người dùng chưa bao giờ ngăn cản các nhà kinh doanh tẩy trắng giấy vệ sinh, hay thêm các chất hoá học khác để tăng độ mềm, dai của giấy, thậm chí nếu dùng thuốc nhuộm màu mà làm tăng doanh số giấy thì các công ty cũng sẽ sử dụng.
Vì thế, ngoài tất cả các yếu tố rất hợp lý trên, nguyên nhân chính khiến giấy vệ sinh có màu trắng có lẽ nằm ở chi phí. Để nhuộm màu, họ sẽ phải thêm chi phí mua thuốc nhuộm. Việc làm này tốn kém nhưng lại không làm tăng doanh số cho nhà sản xuất, bởi người dùng thích màu trắng hơn. Vì thế, không có đủ động lực để các nhà sản xuất cho ra sản phẩm giấy vệ sinh màu, thay cho loại giấy màu trắng hiện nay. Do đó, bạn sẽ khó tìm ra nổi cuộn giấy vệ sinh nào ngoài màu trắng.
