Năm tháng sinh viên chẳng ai quên những bữa “nghèo” thì cả hội rủ nhau đi ăn mì tôm chanh, hay bánh mì, “sang” hơn một tí thì sẽ được bữa trưa là món cơm rang. Cơm rang có đủ loại nào là cơm rang dưa bò ăn chẳng ngán, hay cơm rang thập cẩm cái món phổ biến dễ ăn mà nguyên liệu lại phong phú chỉ trong một đĩa cơm. Cơm rang có khi là món dễ ăn và dễ làm nhất, nửa đêm đói là ăn, buổi trưa nắng lười và mệt cũng ăn, xế chiều đói đói cũng có thể chọn món này. Chỉ cần quả trứng gà, với đôi ba nguyên liệu có sẵn trong tủ là nấu ngay được, nếu không ra đầu ngõ đi loanh quanh thẳng nào chả gặp hàng bán cơm rang thập cẩm, cho dù là 2h sáng vào đêm mưa lạnh.
Ngày còn chưa đi học xa nhà, muốn được ăn cơm rang của cô Duyên thì chỉ chờ những lúc mẹ vắng nhà, hay nửa đêm bố mẹ đi ngủ, lò dò đi ăn. Không hiểu sao hồi đó “nghiện” được cơ chứ, còn bây giờ thì ăn nhiều đến nỗi chẳng còn háo hức nữa. Để rang được cơm ngon thì cơm nấu chín là nguyên liệu rất quan trọng. Ngày xưa vẫn nghĩ cơm nào chẳng được, cứ thế mà rang, giờ mới biết là nhầm to, vậy nên cơm rang ở nhà không ngon được bằng quán cô Duyên. Sau này đi học mót mới biết được vài “bí kíp” dắt túi. Thổi cơm chọn loại gạo ngon chút, rồi sau đó phải để cơm nguội mới được rang cơm. Nếu cơm để từ hôm trước trong tủ lạnh thì phải vẩy ít nước lên cơm trước khi đem rang. Cơm nóng quá đem rang sẽ làm cơm rang bị bết, còn cơm để tủ lạnh đem rang ngay thì cơm dễ bị cứng.
Nguyên liệu đem rang cơm thì tùy vào cái tủ lạnh trong nhà, nếu hôm đó tủ lạnh rỗng tuế chỉ còn mỗi quả trứng và vài cọng hành cũng chẳng sao, vẫn cứ ngon. Còn tôi thích một đĩa cơm rang có giò lụa, cà rốt, đậu đũa (hay hạt đậu cove), ngô ngọt, chút thịt băm hay lạp xưởng. Tất cả cái nguyên liệu trên thái hạt đậu để riêng, thêm quả trứng đánh đều trong bát, và chút hành khô là tiến hành rang cơm. Cho hành khô và mỡ vào chảo to, phi hành khô đến khi bắt đầu vàng, có mùi thơm thì đổ cơm vào để lửa vừa, lửa to cơm dễ bị xém bề mặt mà cháy nhanh hơn, hành khô có vị khét đắng. Hồi còn nhỏ cũng tập tành rang cơm nhiều nhưng không biết vì sao cơm rang ngoài hàng ngon hơn ở nhà, sau này xem nhiều cách rang cơm mới biết xì dầu là một gia vị giúp cơm rang ngon hơn, cho xì dầu cũng phải đúng thời điểm, khi hạt cơm săn và tơi có cảm giác hơi cứng thì bắt đầu cho xì dầu vào.
Việc dùng xì dầu lúc này sẽ khiến hạt cơm giữ được độ ẩm không bị quá khô, có vị ngọt từ xì dầu, có màu sắc đậm đẹp hơn. Đặc biệt cho xì dầu lúc ban đầu với mức độ vừa phải thì đến khi hoàn thành sẽ không có cảm giác mùi của xì dầu nữa, cái này rất hay dành cho những người không thích mùi của loại đồ chấm này. Sau đó đảo thêm vài phút thì cho trứng đã được đánh tan lòng đỏ và lòng trắng vào, khâu này rất quan trọng phải đảo nhanh tay và thật đều, có như vậy thì trứng mới bọc lấy hạt cơm, làm cho hạt cơm vàng rộm đều màu.
Cho tiếp ngô ngọt, cà rốt và đậu đũa vào, nêm mắm muối, rồi đảo đều. Phải đảo từ dưới lên, có như vậy thì cơm mới chín đều, không có chỗ chín quá bị cứng, mà chỗ chưa chín lại nhão nước. Cuối cùng là cho giò lụa và lạp xưởng vào, thêm tí hành lá, đảo nhanh tay thêm vài phút rồi xới ra đĩa. Nếu đảo kĩ quá thì giò và lạp xưởng sẽ bị quắt lại và khô không còn ngon nữa.
Cơm rang đã ngon cần phải có dưa chua hoặc hai, ba quả cà muối nén, chấm mắm ớt cay xè. Đĩa cơm rang có đủ màu sắc nào là vàng ươm của những hạt cơm, màu của cà rốt, màu xanh của đậu đũa, đỏ của lạp xưởng, được đảo đều. Đĩa cơm rang ngon thì những hạt cơm tơi, không bị khô cứng, khi ăn có cảm giác bên ngoài những hạt cơm là một lớp vỏ giòn, nhưng lúc nhai lại thấy mềm bên trong. Mùi vị của các nguyên liệu vẫn được giữ nguyên, từ vị thơm của giò lụa, lạp xưởng, đến ngọt ngọt của cà rốt, ngô và hương thơm của hạt gạo.
Có lẽ không đâu như Việt Nam, từ những nguyên liệu đơn giản mà kết hợp lại thành một món ăn đầy đủ màu sắc và hương vị.
Summer Ice
