Một bậc thầy công nghệ, Steve Jobs, đã từng nói: “Thiết kế không chỉ là việc một thứ trông và cảm thấy thế nào. Thiết kế là cách thứ đó hoạt động”. Mặc dù vậy, một số người vẫn nghĩ rằng công việc của các nhà thiết kế chỉ chú trọng vào khía cạnh thẩm mỹ của sản phẩm. Tuy nhiên, thiết kế UX phụ thuộc vào một số yếu tố chính bao gồm khả năng sử dụng, tiện ích, mong muốn của người dùng và sự hấp dẫn trực quan. Mỗi một khía cạnh đóng vai trò quan trọng cho một sản phẩm, vì vậy một nhóm sáng tạo cần đảm bảo tất cả chúng được thực hiện đúng bằng cách tiến hành các thử nghiệm.
Tại sao tính khả dụng có vấn đề?
Trước khi chúng ta đi vào bản chất của kiểm tra tính khả dụng, chúng ta hãy tìm hiểu ý nghĩa của tính khả dụng và lý do tại sao nó được gọi là một phần cốt lõi của UX hiệu quả. Nielsen Norman Group định nghĩa tính khả dụng là một tiêu chuẩn để đánh giá mức độ dễ dàng sử dụng. Mức độ sử dụng phụ thuộc vào năm khía cạnh: khả năng học hỏi, sự hài lòng, hiệu quả, khả năng ghi nhớ và lỗi. Khả năng học hỏi là cách người dùng có thể dễ dàng đạt được các nhiệm vụ trong lần sử dụng đầu tiên và sự hài lòng là quá trình sử dụng dễ chịu như thế nào. Hiệu quả được xác định bởi khả năng của người dùng để hoàn thành nhiệm vụ nhanh chóng trong khi khả năng ghi nhớ phụ thuộc vào thời gian mà mọi người nhớ đến cách sử dụng sau một thời gian không sử dụng sản phẩm. Và cuối cùng, các nhà thiết kế theo dõi số lỗi người dùng mắc phải và họ có thể dễ dàng học hỏi từ những sai lầm này như thế nào.
Khi tất cả các yếu tố này được xem xét, các sản phẩm kỹ thuật số cung cấp mức độ khả dụng cao, có nghĩa là mọi người có thể sử dụng chúng một cách dễ dàng và hiệu quả. Nhưng tại sao các chuyên gia thiết kế rất quan tâm đến một khía cạnh duy nhất của UX? Có phải điều quan trọng hơn là những dịch vụ và giải pháp mà ứng dụng và trang web cung cấp không? Rõ ràng, các tính năng làm cho một sản phẩm có giá trị với mọi người. Tuy nhiên, nếu người dùng không thể tìm ra cách sử dụng một ứng dụng, tất cả đều trở nên vô nghĩa. Ngay cả giao diện đẹp nhất cũng không thể đảm bảo thành công nếu không có hệ thống chức năng dễ dùng. Đó là lý do tại sao một trong những giai đoạn cốt lõi của việc xây dựng UX là kiểm tra khả năng sử dụng.
Kiểm tra tính khả dụng là gì?
Kiểm tra khả năng sử dụng là một kỹ thuật giúp đánh giá một sản phẩm bằng cách kiểm tra nó trên người dùng tiềm năng. Bằng cách này, các nhà thiết kế có thể xem liệu một trang web hoặc ứng dụng có thể sử dụng đủ cũng như phân biệt các vấn đề có thể xảy ra trong UX. Kiểm tra khả năng sử dụng thường được tiến hành ở giai đoạn xây dựng UX trước khi một dự án đến nhóm phát triển. Nó cho phép thay đổi các giải pháp không hiệu quả dễ dàng hơn là trong một sản phẩm hoàn chỉnh.
Hơn nữa, kiểm tra tính khả dụng là một cách tốt để tìm hiểu sâu hơn về nhu cầu và sở thích của người dùng bằng cách xem phản ứng của họ trong khi họ sử dụng sản phẩm. Nhà thiết kế có thể thu thập thông tin cần thiết cho việc tạo ra thiết kế tập trung vào người dùng hiệu quả. Ngoài ra, thông tin thu thập được có thể được sử dụng không chỉ cho thiết kế UX mà ở các giai đoạn phát triển sản phẩm khác.
Các phương pháp kiểm tra tính khả dụng
Để đạt được hiệu quả cao khi kiểm tra tính khả dụng, các nhà thiết kế áp dụng các phương pháp khác nhau có thể được phân loại thành ba nhóm chính: thăm dò, đánh giá và so sánh.
Phương pháp thăm dò được sử dụng ở giai đoạn sớm nhất của UX. Các nhà thiết kế trình bày các Wireframe của sản phẩm cho người dùng và xem phản ứng của họ. Phương pháp này nhằm khám phá cách mọi người hiểu một khái niệm về sản phẩm và cách họ phản ứng khi sử dụng một sản phẩm nhất định.
Phương pháp đánh giá được sử dụng ở giai đoạn sau khi người dùng có thể kiểm tra khả năng sử dụng thông qua các nguyên mẫu. Phương pháp này giúp đánh giá hiệu quả của một ứng dụng hoặc trang web cũng như xác định mức độ hài lòng của người dùng đối với sản phẩm. Các thử nghiệm trong thời gian thực hỗ trợ theo dõi phản ứng và lỗi của người dùng. Thông tin thu thập được sử dụng để loại bỏ các vấn đề về khả năng sử dụng đã được xác định trong các thử nghiệm.
Cuối cùng, phương pháp so sánh sử dụng khi các nhà thiết kế cần lựa chọn giữa một số giải pháp. Người dùng so sánh hai hoặc nhiều biến thể của các yếu tố UX sau đó chia sẻ ý kiến với một nhóm sáng tạo. Các chuyên gia xem xét tất cả các ưu và nhược điểm của từng biến thể và chọn một biến thể thân thiện nhất với người dùng.
Có một số lượng lớn các phương pháp kiểm tra khả năng sử dụng. Tất cả chúng khác nhau và có thể được sử dụng trong các trường hợp khác nhau. Sự lựa chọn thường phụ thuộc vào các mục tiêu mà một nhóm đặt ra và ngân sách của một dự án. Chúng tôi đã chia ra một số phương pháp phổ biến giúp kiểm tra khả năng sử dụng. Hãy xem chúng là gì.
Kiểm tra hành lang (Hallway Testing)
Phương pháp này dự kiến kiểm tra một trang web hoặc một ứng dụng trên những người ngẫu nhiên. Thử nghiệm hành lang có vẻ hơi khó khăn vì nó đòi hỏi phải tìm những người thích tham gia vào một thử nghiệm như vậy và sau đó có thể đưa ra phản hồi xây dựng. Phương pháp này thường được sử dụng khi phần lớn nhất của công việc được thực hiện để người dùng có thể cảm thấy nó giống như một sản phẩm hoàn chỉnh. Kiểm tra hành lang là một trong những phương pháp phổ biến nhất vì nó tiết kiệm chi phí và nhanh hơn nhiều so với phương pháp khác.
Kiểm tra khả năng sử dụng từ xa
Tên của phương pháp này cũng nói về cách thức của nó. Cách kiểm tra như vậy cho phép bạn có thể khảo sát những người từ các quốc gia khác nhau để một nhóm sáng tạo có thể thấy sản phẩm của họ được cảm nhận như thế nào trong các nền văn hóa khác nhau. Có hai loại kiểm tra khả năng sử dụng từ xa: đồng bộ hoặc không đồng bộ.
Kiểm tra từ xa đồng bộ được xử lý thông qua video cũng như các công cụ chia sẻ khác nhau như WebEx hoặc GoToMeeting. Cách tiếp cận đồng bộ cho phép các nhà thiết kế xem những người khác nhau sử dụng sản phẩm trong thời gian thực như thế nào. Ngoài ra, người dùng có thể nhận được một số hỗ trợ từ người tạo nếu cần. Tuy nhiên, kiểm tra từ xa đồng bộ có nhược điểm của nó. Người dùng cần được yêu cầu thu thập trong một thời gian nhất định và nếu họ sống ở múi giờ khác nhau thì có thể đó là vấn đề. Đó là lý do tại sao một ngày và thời gian nên được sắp xếp trước và có thể mất một thời gian để tìm ra lựa thời điểm tốt nhất cho mọi người.
Kiểm tra từ xa không đồng bộ dễ xử lý hơn một chút. Nhà thiết kế thường đặt các tác vụ cụ thể mà người dùng cần thực hiện và sau đó tất cả thông tin bao gồm các luồng nhấp chuột và lỗi của người dùng xảy ra trong khi tương tác với sản phẩm được thu thập tự động. Ngoài ra, các nhà thiết kế có thể yêu cầu người dùng đưa ra một phản hồi nhỏ về trải nghiệm của họ. Bằng cách này, một nhóm sáng tạo có thể theo dõi cách mọi người từ các nền văn hóa khác nhau phản ứng với sản phẩm sử dụng nó trong môi trường của chính họ (ví dụ như ở nhà).
Nhận xét từ chuyên gia
Phương pháp phổ biến này liên quan đến đánh giá từ các chuyên gia có kinh nghiệm trong kiểm tra tính khả dụng. Cách tiếp cận mang đến cơ hội nhận được nhiều phản hồi. Các chuyên gia thường áp dụng các công cụ kiểm tra nhưng họ cũng có thể kiểm tra nó như người dùng. Ngoài ra, có một cách tiếp cận khác gọi là đánh giá chuyên gia tự động. Nó được thực hiện các chương trình xác định các vấn đề về khả năng sử dụng bằng cách sử dụng các mẫu phổ biến. Đánh giá chuyên gia tự động là một trong những phương pháp nhanh nhất nhưng nó không thể kiểm tra tất cả các đặc thù liên quan đến yếu tố con người.
Kiểm tra Prototype
Một trong những giai đoạn thiết yếu của việc tạo ra sản phẩm là cấu trúc Prototype. Đây là một biểu diễn trực quan đơn giản và sơ đồ của bố cục cho các trang web hoặc màn hình của giao diện ứng dụng. Chúng thường là hình minh họa đen trắng, đôi khi có các dấu hoặc điểm sáng để phác thảo các khu vực hoặc điểm cụ thể, cho tầm nhìn rõ ràng về dự án cấu trúc và kết nối giữa các bộ phận khác nhau.
Các prototype có thể được trình bày cho người dùng nơi họ có thể thực hiện một số tác vụ nhất định như trong một sản phẩm thực bằng cách tương tác với các prototype bằng giấy. Phương pháp này có vẻ không phức tạp nhưng vẫn là một cách nhanh chóng và tiết kiệm chi phí để tìm ra các vấn đề về khả năng sử dụng ở giai đoạn đầu.
Suy nghĩ lớn
Suy nghĩ lớn là một phương pháp kiểm tra khả năng sử dụng nhằm mục đích thu thập phản hồi từ người dùng ngay trong quá trình sử dụng. Nhà thiết kế yêu cầu người dùng bày tỏ suy nghĩ và cảm xúc của họ khi sử dụng ứng dụng hoặc trang web. Một nhóm sáng tạo có thể hiểu được cảm xúc của người dùng tiềm năng và áp dụng thông tin thu thập được cho các cải tiến UX trong tương lai.
Kiểm tra tính khả dụng có tác dụng gì?
Chúng tôi đã chỉ ra một số phương pháp kiểm tra khả năng sử dụng nhưng sẽ có rất nhiều phương pháp khác chưa được đề cập ở đây. Phương pháp có thể được thay đổi hoặc kết hợp tùy thuộc vào mục tiêu. Nếu bạn vẫn nghi ngờ liệu bạn có cần tiến hành kiểm tra khả năng sử dụng hay không, hãy xem danh sách các nhiệm vụ giúp hoàn thành và lợi ích mà nó mang lại.
- Thu thập thông tin giúp cải thiện UX;
- Xác định các vấn đề và lỗi mà nhóm sáng tạo không thể nhận thấy;
- Đảm bảo sự hài lòng của người dùng với một sản phẩm;
- Tăng hiệu quả của sản phẩm;
- Giảm chi phí của quá trình phát triển;
- Loại bỏ vấn đề nhanh;
- Một sản phẩm có mức độ tiện dụng cao chắc chắn sẽ nổi bật giữa đám đông.
Thumbnail: Ahmet Iltas
