Nằm trong khu vực Vườn quốc gia Ba Bể, động Puông và thác Đầu Đẳng là hai thắng cảnh xinh đẹp mà giới yêu thích du lịch khám phá miền Bắc luôn muốn được đặt chân tới. Giữa cảnh núi non hùng vĩ còn hoang sơ, hai điểm đến này như đưa người ta vào một thế giới rất riêng của sông nước và đại ngàn.
Thuyền xuôi sông Năng Động Puông nằm trên dòng sông Năng thuộc huyện Ba Bể, tỉnh Bắc Kạn, cách trung tâm thị trấn Chợ Rã khoảng năm cây số. Động dài 300 mét, cao hơn 30 mét với các vách đá đứng và nhiều nhũ đá có nhiều hình dạng, màu sắc khác nhau, được hình thành khi con sông Năng chảy xuyên qua bên dưới núi đá vôi Lũng Nham.
Trong động luôn có hàng vạn con dơi đang sinh sống hay trú chân. Thuyền bè có thể đi trên sông Năng xuyên qua động Puông.
Không biết từ bao giờ, dòng sông Năng hiền hòa là thế mà đục thủng cả vách núi đá vôi để tạo thành một dòng chảy với những hang động kỳ vĩ. Nhiều người còn ví động Puông như hàm cá mập khổng lồ há miệng nuốt từng áng thuyền độc mộc cứ nối đuôi nhau xuôi dòng.
Bến sông Sông Năng sau khi luồn dưới núi đá vôi Lũng Nham tạo thành động Puông, khi chảy đến bản Húa Tạng thì bị hàng trăm tảng đá lớn chặn lại tạo thành dòng thác. Thác Đầu Đẳng hùng vĩ với chiều dài hơn 1.000 mét, thác tạo thành ba bậc, bậc trên chênh với bậc dưới từ 3 đến 4 mét theo chiều dài.
Nằm ở nơi tiếp giáp giữa Bắc Kạn với tỉnh Tuyên Quang, thác Ðầu Ðẳng nằm giữa hai dãy núi đá vôi, có độ dốc lớn, là nơi con sông Năng bị chặn lại bởi những tảng đá lớn, nhỏ xếp chồng lên nhau với độ dốc chừng 500m, tạo thành một thác nước kỳ vĩ, hòa với phong cảnh rừng nguyên sinh.
Thác Đầu Đẳng Tại khu vực thác Đầu Đẳng còn xuất hiện loại cá chiên với những con nặng trên 10kg, đây là loại cá hiếm thấy hiện nay. Du khách có thể ngồi ngắm thác trên những phiến đá lớn hoặc trên ban công gỗ xây phía trên cao.
Giữa khung cảnh núi non hùng vĩ, xuôi dòng sông Năng thơ mộng, chiếc thuyền độc mộc của các cô gái Tày áo chàm, khăn vấn, khoan thai lướt nhẹ mái chèo qua các soi ngô, bãi mía.
Cửa động Puông Thi thoảng, ta lại gặp những chàng trai ngực trần lực lưỡng đang kéo vó, quăng chài trong bức tranh thủy mặc thiên nhiên tô vẽ tự bao giờ. Lẫn dòng thác đổ, bọt tung trắng trời, thấp thoáng những tán lá xanh gầy guộc, xòa ra chao mình qua bóng nước.
Không chỉ còn rất nhiều cảnh đẹp còn nguyên sơ, Vườn quốc gia Ba Bể còn được bao bọc bởi một lớp sương khói huyền thoại gắn với những câu chuyện đường rừng kỳ bí, hấp dẫn.
Bên trong động Trong chiều muộn, ngồi bên bếp lửa ấm sực, ngửi mùi cá sông tươi rói nướng thơm nức mũi, được nghe những truyền thuyết nửa hư nửa thực về các tay giang hồ và người đẹp sơn cước thời đầu thế kỷ trước, du khách lại được dịp tưởng tượng mình chính là những lữ khách ngày đêm xuôi ngược sông Năng, kiếm sống bằng lòng dũng cảm và tìm ý nghĩa cuộc đời qua những chuyến phiêu lưu…
