Tác hại không nhỏ
Ở điều kiện sinh lý bình thường, cholesterol là thành phần không thể thiếu được của cơ thể, với nhiều chức năng quan trọng như tạo nên màng tế bào, tạo các hormon và acid mật, là thành phần của các chất béo do gan tạo nên, được hấp thu một phần trực tiếp từ thịt, cá, trứng, sữa… Cholesterol không tự hòa tan được trong máu, cũng như tự di chuyển trong hệ tuần hoàn mà di chuyển nhờ một chất khác với tên gọi là lipoprotein, có hai loại quan trọng nhất là High-Density-Lipoproteins (HDL) và Low-Density-Lipoproteins (LDL). LDL cholesterol còn gọi là cholesterol xấu, chỉ số trung bình LDL-cholesterol < 3,4 mmol/L, nếu cao sẽ gia tăng nguy cơ bệnh tim vì LDL là chất mang cholesterol đến mô cơ thể. HDL-cholesterol là cholesterol tốt có lợi cho cơ thể, chỉ số trung bình dao động 0,9 - 1,54 mmol/L. HDL-cholesterol có liên quan đến giảm nguy cơ bệnh lý tim mạch vì HDL mang cholesterol rời khỏi mô cơ thể, để đào thải ra ngoài.
Bên cạnh thực hiện chức năng quan trọng, việc dư thừa mức cholesterol trong máu hay còn gọi là máu nhiễm mỡ sẽ gây tác hại không nhỏ cho tim và mạch máu của cơ thể. Cholesterol xấu (LDL) trong máu tăng cao gây ra bệnh xơ vữa động mạch, tích tụ lớp mỡ ở thành động mạch, nguy hiểm nhất là gây hẹp, tắc động mạch vành nuôi tim, khiến ta bị nhồi máu cơ tim và tắc các mạch máu ở não gây ra tai biến (còn gọi là đột quỵ). Cholesterol làm hẹp các động mạch, ngăn cản lượng máu đến tim và các cơ quan khác, có thể làm nghẽn hoàn toàn một động mạch. Quá trình này xảy ra từ từ nên khó nhận ra. Các bạch cầu trong máu cố gắng tiêu thụ cholesterol. Quá trình tiêu thụ này hình thành nên các mảng xơ vữa, chính các mảng xơ vữa này dẫn đến hẹp các động mạch, đặc biệt là động mạch vành, và đó là nguyên nhân của cơn đau thắt ngực; nếu các mảng xơ vữa vỡ ra, cục máu đông hình thành gây tắc mạch bệnh nặng có thể dẫn tới tử vong.
Về nguyên nhân gây nên mỡ cao trong máu, các nhà khoa học thấy rằng có liên quan mật thiết đến chế độ ăn có nhiều cholesterol, nhất là mỡ động vật, thịt có màu đỏ như thịt bò, thịt heo; các loại hải sản như tôm, cua; lòng heo, lòng bò, óc, trứng, dầu dừa. Bệnh còn do yếu tố di truyền trong gia đình, do một số bệnh rối loạn về chuyển hóa như đái tháo đường, rối loạn lipid máu, do thiếu vận động… Với tính chất nghiêm trọng vì liên quan mật thiết đến bệnh lý tim – mạch; vậy nên ăn gì, làm gì và uống gì để khắc phục tình trạng bệnh lý máu nhiễm mỡ?
Nên ăn gì?
Trước hết, xây dựng cho mình một chế độ ăn và chế độ vận động hợp lý. Tuy nhiên, người bị máu nhiễm mỡ thường sẽ gặp khó khăn khi phải bỏ thói quen ăn uống cũ, tuân theo một chế độ ăn mới phải kéo dài nhiều tháng, thậm chí nhiều năm, thay đổi qua nhiều giai đoạn.
Trước tiên là biến đổi thói quen dùng những thức ăn chứa nhiều cholesterol, bằng cách loại bỏ lòng đỏ trứng, mỡ heo, cơ quan nội tạng, giảm các loại thịt trong chế độ ăn. Dùng những thực phẩm thay thế như thay thế cho mỡ heo, cho bơ như dầu thực vật; sữa không kem thay cho sữa toàn phần, lòng trắng trứng thay cho nguyên trứng.
Giai đoạn tiếp theo là giảm dần dần số lượng trong chế độ ăn. Nên giảm dần xuống còn không quá 170 – 230 g thịt/ngày, hay giảm phân nửa. Trong giai đoạn này, cần giảm hơn nữa mỡ và những sản phẩm của dầu mỡ như phô mai chẳng hạn. Cần chuyển dần từ thịt sang ngũ cốc, quả đậu, rau cải và trái cây. Phương pháp nấu nướng cũng cần thay đổi, chuyển từ chiên, xào sang nấu, hấp, luộc.
Giai đoạn sau cùng là sử dụng chế độ ăn mới gần như hoàn toàn. Cholesterol từ thức ăn giảm tới mức còn 100 mg ngày, mỡ bảo hòa giảm còn 5 – 6% tính trên tổng lượng calo, tổng lượng thịt, nhất là thịt gà nạc chỉ nên vào khoảng 80 – 100 g/ngày. Có thể thay thịt bằng dùng cá vì trong cá có nhiều omega-3 rất tốt cho cơ thể. Nên ăn nghêu, sò vì chứa ít cholesterol; tăng cường trái cây, rau xanh và hoa quả. Thức ăn cần tránh hàng ngày cụ thể như mỡ động vật (mỡ heo), bơ, kem sữa, bánh kem, kẹo sô cô la, khoai tây chiên. Tránh dùng dầu cọ hay dầu dừa, thay vào đó nên dùng dầu ô liu, dầu cải, dầu bắp, dầu hạt rum, dầu đậu nành và dầu hướng dương. Nên ăn nhiều cá để thu nhận omega-3, có tác dụng bảo vệ tim mạch như cá hồi, cá ngừ, cá trích. Tăng lượng chất xơ trong bữa ăn, đặc biệt là dưới dạng hòa tan như gạo lứt, các hạt họ đậu, lúa mạch, rau, trái cây (táo, lê, ổi, mận, cam, bưởi…), các thức ăn này làm giảm lượng chất béo và cholesterol được hấp thụ vào cơ thể, giúp bài tiết các muối mật ra ngoài. Nên ăn thực phẩm có nhiều tác dụng giảm mỡ trong máu như gừng, chế phẩm đậu sữa, nấm hương, mộc nhĩ, hành tây, trà… Không nên ăn tối quá muộn với thức ăn nhiều đạm vì rất khó tiêu hóa và sẽ làm lượng cholesterol đọng trên thành động mạch dẫn đến xơ vữa động mạch. Hút thuốc lá, uống nhiều rượu, bia sẽ làm tăng mỡ cao trong máu.
Cần làm gì?
Ngoài chế độ ăn cũng cần xây dựng cho mình một cuộc sống năng động. Tăng cường tập luyện cơ thể với bất cứ môn thể thao nào phù hợp với sức khỏe và điều kiện kinh tế. Thực hiện đều đặn ít nhất từ 30 – 60 phút mỗi ngày. Đi bộ là một hình thức vận động thích hợp cho mọi người, đặc biệt là cho nữ giới, người cao tuổi, bệnh nhân tim mạch, tiền mãn kinh hay người bệnh đái tháo đường.
Và uống gì?
Về sử dụng thuốc, chỉ dùng thuốc khi nào đã sử dụng hết với các biện pháp giảm cholesterol khác mà không có kết quả. Cũng cần nhớ rằng các thuốc giảm cholesterol cũng có những tác dụng phụ nhất định, thậm chí rất nguy hiểm, nên nhất thiết phải được chỉ định của thầy thuốc. Các thuốc thường dùng hiện nay là nhóm fibrat và statin; nhóm fibrat có nhiều tên biệt dược khác nhau Lipanthyl 300-200-160, Lopid, Bezalip…; nhóm statin như Zocor, Lescol, Lipostat, Eliser… Hai loại thuốc trên không dùng cho người suy gan, suy thận và phụ nữ có thai.
Tóm lại, máu nhiễm mỡ là một bệnh tuy diễn biến âm thầm nhưng hậu quả của nó gây ra cho hệ tim mạch rất nặng nề và khó chữa trị, cho nên việc phòng ngừa phải được bắt đầu ngay từ lúc còn trẻ, cho đến suốt cuộc đời và không lúc nào được coi là muộn cả.
Nguồn: Theo khoahocphothong.com.vn
Bài viết được thành viên sưu tầm và đăng tại:
ChaMeCuaCon.com – Trang web chia sẻ kinh nghiệm về sức khỏe và làm đẹp.
