Người ta vẫn đồn đại nhau rằng ở đất Hà Giang có một món cháo đặc biệt mà không nơi nào có, đó là “cháo độc dược” hay còn gọi là món”cháo chết người”. Sở dĩ người ta gọi nó bằng cái tên nghe đặc biệt như vậy vì nguyên liệu để chế biến món cháo là một loại củ độc dược cực mạnh có tên là củ ấu tẩu. Thế nhưng, theo những người dân ở đây, khi được chế biến thành cháo, ăn vào không chết người mà còn khiến cơ thể các đấng nam nhi hồi phục năng lực phòng the (?!).
Cháo độc dược chỉ ban đêm mới bán
Sau quãng đường đồi núi dài đằng đẵng, tôi cũng đặt được chân đến vùng đất Hà Giang vào lúc xế chiều. Thuê xong một phòng trọ, nghỉ ngơi một lát, tôi háo hức rủ anh bạn đồng nghiệp đi tìm để thưởng thức món cháo đặc biệt một lần cho thỏa miệng lẫn trí tò mò.
Ấy vậy mà trời không chiều lòng người, đi mỏi chân vẫn không thể tìm nổi lấy một cửa hàng. Đến khi hỏi người dân mới hay món cháo “chết mà không chết” này chỉ bán vào ban đêm, chứ ban ngày thì tuyệt nhiên không có.
Tuy nổi tiếng là đặc sản ở Hà Giang nhưng không có nhiều nơi bán mà chỉ lác đác một vài chỗ, nếu không phải phải là “thổ địa” của vùng đất này thì cũng khó tìm.
| Trông bát cháo có màu nâu xám tựa như bát cháo lòng dưới xuôi, song mùi vị thì khác hẳn. |
Khi màn đêm buông xuống, ở nơi địa hình cao như Hà Giang, sương đêm xuống rất nhanh, mới chiều thời tiết còn có thể mặc một chiếc áo dài tay là đủ, thế nhưng khi màn sương buốt giá buông xuống, cái lạnh tê tái từ đâu đã ập tới, khác hẳn so với ban ngày.
Và rồi điều chờ đợi cũng đến. Khi đặt chân vào một quán cháo ấu tẩu, tôi bắt gặp rất nhiều thực khách đang ngồi đợi bà chủ.
Khi tôi hỏi vì sao người dân ở đây lại gọi là món “cháo chết người” thì bà chủ Vũ Thị Tâm cho biết: “Gọi như vậy vì cháo này nấu chung với củ ấu tẩu, có người nói củ này vốn từ bên kia biên giới, có người lại nói người Mông đã trồng từ rất lâu trên các núi đá cao. Đây là một củ có độc dược cực mạnh thuộc bảng A còn có tên gọi là ô đầu”.
Mấy vị khách trong quán thấy tôi tò mò còn cho hay trong bộ tiểu thuyết nổi tiếng “Tam Quốc diễn nghĩa”, thứ thuốc độc được tẩm vào mũi tên bắn vào tay Quan Vũ, sau đó thần y Hoa Đà phải cạo xương mới chữa được kia chính là chiết xuất từ quả ô đầu.
| Một vị khách đang thưởng thức món cháo này. |
Cũng theo người bán quán thì nếu ăn củ ấu tẩu lúc còn chưa chế biến có thể khiến người dùng toàn thân co rúm lại rồi dẫn tới tử vong như chơi. Tuy nhiên, một khi loại củ này được nấu chín thì lại hoàn toàn vô hại, thậm chí lại có thêm những công dụng cực kỳ hữu ích cho sức khoẻ.
Trước đây, món cháo này được đồng bào dân tộc Mông dùng làm thuốc giải cảm nhưng sau này, người ta thêm một số gia vị khác để nấu thành món cháo “đặc sản”…
Bà Tâm cho biết thêm, việc chế biến củ ấu tẩu rất công phu. Đầu tiên phải ngâm trong nước gạo đặc, sau đó ninh nhừ khoảng 4 – 5 tiếng cho chất độc tiết ra hết, khi đó củ ấu tẩu tơi ra thành bột đặc sền sệt.
Thứ bột này đem đổ vào nồi cháo chân giò lợn, gạo tẻ, có khi thêm tí nếp cho sánh thơm. Lửa liu riu trên bếp, nồi cháo lúc nào cũng bốc hơi lục sục. Khi ăn, người ta múc ra bát, cho thêm quả trứng gà, thịt nạc băm, cùng gia vị như ớt, tiêu, hành và đặc biệt là lá tía tô.
Trông bát cháo có màu nâu xám tựa như bát cháo lòng dưới xuôi, song mùi vị thì khác hẳn. Tôi đánh liều thử một miếng thì cảm nhận được mùi béo ngậy, thơm, cay và đặc biệt là đắng – vị đặc trưng của củ ấu tẩu.
Món cháo này có một vị chung rất khác là khi mới ăn, dễ cảm nhận một vị đắng bùi, khó nuốt, nhưng chỉ vài ba thìa đã thấy ngọt miệng, ăn nhiều bắt đầu thấy quen và ngon miệng.
Một điều đặc biệt là củ ấu tẩu sau khi được chế biến đúng cách và nấu thành cháo thì từ “độc dược” mà hóa ra “thần dược”.
Theo bà chủ quán và một thực khách thường xuyên ở đây thì ăn món cháo này giúp giãn gân cốt, giảm đau nhức các cơ, xương, thậm chí là cả u nhọt. Khi dùng loại cháo này, người ăn sẽ có một giấc ngủ say. Một số người bị mất ngủ, thường dùng cháo ấu tẩu trước giấc ngủ khoảng vài tiếng đồng hồ, để đi vào giấc ngủ sâu hơn và không bị thức giấc lúc nửa đêm.
Tăng “bản lĩnh” đàn ông (?!)
Cũng theo bà Tâm, công năng đặc biệt và khiến món cháo này thành “đặc sản” ở đất Hà Giang là giúp các đấng mày râu tăng cường “bản lĩnh đàn ông”.
Theo bà chủ quán, cháo ấu tẩu có tác dụng “cướp ải đoạt cờ”, tức là cường dương, phục hồi và tăng năng lực phòng the một cách nhanh nhất, đem lại cho cánh nam nhi một sức khỏe bền bỉ khi “chinh chiến”.
Nhiều nam giới sinh sống quanh vùng đều sử dụng món cháo ấu tẩu như một phương thuốc bí truyền để giúp cho chuyện chăn gối được sung mãn.
Anh Trần Đức T. ở thị xã Hà Giang cho biết, ban đêm mà ăn một bát cháo Ẩu tẩu sẽ khiến cơ thể “hừng hực khí thế” một cách lạ thường.
Một số người bị mắc chứng yếu sinh lý bẩm sinh, nhờ dùng cháo ấu tẩu đã cải thiện “sinh lực” một cách đáng kể. Đối với những người đã ở tuổi tứ tuần nhờ món “thần dược” này mà sung sức như thủơ đôi mươi (?!).
Những người dân ở đây còn truyền nhau câu chuyện vui về ông lão nông đã gần 70 tuổi, vốn chẳng còn thiết tha chuyện chăn gối, ấy vậy mà từ dạo ăn món cháo thần kì này thường xuyên, người này bỗng như “hồi sung”, sức khỏe dạt dào, năng lực “phòng the” phục hồi gần như những thanh niên trai tráng.
Chẳng biết thực hư hiệu quả có phải như lời đồn hay không nhưng bà chủ hàng cháo cho biết có không ít du khách lặn lội từ các vùng miền xa xôi đến đây chỉ để được thưởng thức công hiệu đặc biệt của cháo ấu tẩu. Thậm chí, có nhiều người nhờ bà tìm mua củ ấu tẩu rồi hỏi bà cách chế biến để về nhà tự nấu cháo, ăn dần.
| Bà chủ quán bán cháo cho khách |
Tuy nhiên, bà chủ quán cũng nhắc thêm, mặc dù đã chế biến nhưng mỗi bát cháo chỉ cho một lượng vừa đủ củ ấu tẩu, nếu nhiều quá cũng dễ gây ngộ độc. Và theo kinh nghiệm của bà Tâm và người Mông, nếu lỡ bị ngộ độc ấu tẩu thì chỉ có cách lấy cây chuối đánh vào người hoặc chạy thật lực để cho nó vã mồ hôi ra (?).
Bà Tâm vẫn còn nhớ khi mới mở quán cháo, chưa có kinh nghiệm, bà và chồng thường phải ăn thử cháo trước khi đem bán. Một lần vì cho lỡ tay, sau khi ăn thử, chồng bà Tâm có dấu hiệu ngộ độc, may mắn vì biết cách chữa nên chồng bà mới thoát hiểm.
Đối với trẻ em dưới 18 tuổi không nên ăn vì sẽ gây giòn xương và mỗi người một tuần chỉ nên ăn từ 1 – 2 lần là đủ.
Thực hư món cháo tăng năng lực phòng the
Trao đổi với PV, PGS.TS Nguyễn Duy Thuần – Phó Giám đốc Học viện Y dược học cổ truyền Việt Nam – cho biết: “Ẩu tẩu (người ta thường gọi là ấu tầu, hay còn gọi là cây ô đầu) là một cây thuốc trong Y học cổ truyền, Đông y.
Thực tế, ấu tẩu được sử dụng rất rộng rãi, đặc biệt được sử dụng trong bài thuốc “Bát vị quế phụ”. Tác dụng của ấu tẩu cũng đã được ghi trong các sách cổ. Tác dụng chính của ấu tẩu có thể sử dụng trong bài thuốc bổ dương”.
“Trong bài thuốc “Bát vị quế phụ” thì ấu tẩu có tác dụng thuốc bổ thận dương, tuần hoàn, tim mạch… Tuy nhiên, những tác dụng đó ở mức độ vừa phải chứ không “thần dược” như lời đồn đại. Thông tin ấu tẩu sẽ khôi phục “sinh lực đàn ông” là không đúng.
Người ta cứ nghe đến tác dụng bổ dương lại “đẻ” ra chuyện tăng “sinh lực đàn ông”, chứ thực ra không có tác dụng đó. Và bản chất cây ấu tẩu cũng không có quá nhiều công dụng” – PGS.TS Nguyễn Duy Thần khẳng định.
Theo TS Thuần, người đồng bào dân tộc thiểu số ở Tây Bắc vẫn dùng củ ấu tẩu để ăn và cách mà họ chế biến là dùng nhiệt thủy phân để đun. Điều này khoa học cũng đã chứng minh, trong quá trình dùng nhiệt thủy phân, bản thân các chất chuyển hóa thành một chất khác.
Đặc biệt nhất là một chất độc aconitin sẽ được thủy phân thành aconin và độ độc cũng giảm đi nhiều. Chính vì thế người ta có thể dùng được. “Tuy nhiên, phải là những thầy thuốc chắc tay nghề mới dám sử dụng ấu tẩu trong bài thuốc chữa bệnh” – PGS.TS Thuần nhấn mạnh.
TS Thuần cho biết, ấu tẩu có hàm lượng độc tố cao, vì thế cần có sự quản lý nhà nước, chứ không thể dùng tự do.
Nếu người nào kinh doanh ấu tẩu (bán cháo ấu tẩu) phải được cơ quan y tế thẩm định, cấp phép theo quy trình được Bộ Y tế cho phép. Chất aconitin của củ ấu tẩu cực độc, uống 1mg – 1,5mg có thể chết người. Vì thế, đừng nghĩ là “thần dược” mà lạm dụng, rất nguy hiểm đến tính mạng” – TS Thuần nói.
Ngọc Tú
