Ngày trước, mỗi dịp tết đến, vào làng Xuân Đỉnh, Từ Liêm, Hà Nội những ngày này, ngay từ đầu làng đã thấy mùi mứt mới ra lò thơm phức.
Hồng xiêm và mứt chính là niềm tự hào của người dân Xuân Đỉnh. Hai đặc sản này đã góp phần làm phong phú hương vị truyền thống của mảnh đất Hà thành. Những loại mứt được xếp vào loại cao cấp của Xuân Đỉnh như mứt quất bóng, mứt hồng bì, mứt dứa…
Không ai rõ chính xác nghề làm mứt ở Xuân Đỉnh có từ bao giờ và vị tổ nghề là ai, chỉ biết rằng, nghề làm mứt xuất hiện tại đây từ thế kỷ 19 và ngày càng phổ biến vào thế kỷ 20. Bằng kinh nghiệm và sự sáng tạo, người dân Xuân Đỉnh đã làm nên những hộp mứt vừa ngon, vừa đẹp mắt từ chính những loại rau củ bình thường nhất hàng ngày như bí, lạc, dứa, khoai, gừng, sầu riêng, cà chua, hồng, lê, quất., dừa… Trong những thứ mứt đó thì mứt bí vẫn đứng hàng đầu, đây là “sở trường” của làng mứt Xuân Đỉnh.
Nhưng mứt bí mới chính là “sở trường” của làng mứt Xuân Đỉnh.
Cứ mỗi năm một vụ, kéo dài trong khoảng một tháng giáp Tết Nguyên đán, các hộ gia đình trong xã lại hối hả chạy đua với thời gian để thu gom nguyên liệu, cho ra lò những mẻ mứt thơm phưng phức, phục vụ nhu cầu tiêu dùng ở Hà Nội và những tỉnh lân cận như Hưng Yên, Phú Thọ, Thái Nguyên, Hải Dương, Hoà Bình, Thanh Hoá.
Chục năm trước, cứ mỗi độ tết đến xuân về bà con làng nghề lại đua nhau làm mứt. Thời ấy làm mứt có phong trào chứ không như bây giờ, hàng làm ra đến đâu bán hết đến đấy… Mỗi ngày, hàng đoàn xe tải ở khắp mọi miền đất nước nối đuôi nhau về chở hàng.
Nhiều gia đình làm mứt Tết truyền thống, đều cố gắng giữ uy tín, tiếng tăm làng nghề đã bao nhiêu năm rồi. Để làm ra được một sản phẩm mứt phải trải qua rất nhiều khâu sơ chế, phải rửa, ngâm đến năm, sáu lần mới đưa vào chế biến…
Tuy nhiên, thời gian gần đây, việc vệ sinh an toàn thực phẩm khiến nhiều người dân lo ngại khi mua mứt tết ở những cơ sở sản xuất tư nhân. Đây chính là thách thức, nỗi lo lớn nhất đối với mứt Xuân Đỉnh.
Trước kia, cả làng Xuân Đỉnh làm mứt Tết, hiện giờ cả làng chỉ có 9 hộ làm. Thêm vào đó là xu hướng của người tiêu dùng đang thay đổi, nhu cầu mứt Tết giảm dần, nhiều cơ sở đã chuyển kinh doanh thêm các loại bánh kẹo thay vì chỉ chuyên mứt Tết như trước kia.
